Teknik Sağlık Denetiminin Önemi ve Kapsamı
Büyük bir web sitesinde teknik sağlık denetimi, sitenin hem kullanıcılar hem de arama motoru botları için sorunsuz çalışmasını sağlamanın temelidir. Binlerce, hatta milyonlarca URL’ye sahip sitelerde, zamanla oluşan kırık linkler (404 hataları) ve gereksiz yönlendirme zincirleri (301, 302, 307) ciddi performans düşüşlerine yol açabilir. Bu denetimin kapsamı; tarama (crawling), dizin oluşturma (indexing), hız ve kullanıcı deneyimi gibi SEO’nun dört ana sütununu etkileyen unsurları kapsamalıdır. Başarılı bir denetim, teknik borcun azaltılması ve tarama bütçesinin en değerli sayfalara yönlendirilmesi anlamına gelir.
Kırık Linklerin Tanımı ve SEO’ya Etkileri
Kırık link, bir sayfanın artık var olmayan veya yanlış yazılmış bir URL’ye işaret etmesi sonucu oluşan ve genellikle “404 Sayfa Bulunamadı” HTTP durum kodu döndüren bir bağlantıdır. Bu durum, SEO açısından iki temel soruna yol açar: Birincisi, kullanıcı deneyimini (UX) bozar ve hayal kırıklığına neden olarak hemen çıkma oranını artırır. İkincisi, arama motoru botlarının site içindeki değerli yetkiyi (link equity/PageRank) kaybetmesine neden olur, çünkü botlar bu ölü uçlara ulaşmak için zaman harcar. Büyük siteler için, yüzlerce kırık link, binlerce dolarlık potansiyel gelir kaybına eşittir.
Kırık Link Türleri ve Kaynaklarının Belirlenmesi
Kırık linkler genellikle iki ana kategoriye ayrılır: Dahili (Internal) ve Harici (External). Dahili kırık linkler, sitenin kendi içinde bir sayfadan var olmayan başka bir sayfaya işaret eder ve bu linkler genellikle URL yapısı değişiklikleri veya sayfa silinmeleri sonucu oluşur. Harici kırık linkler ise, sitenin dışındaki bir kaynağa yönlendirir ve genellikle bu hedefin yayından kalkmasıyla ortaya çıkar. Denetimde, linklerin kaynağı (hangi sayfadan geldiği) ve hedefi (hangi 404’e gittiği) kesin olarak belirlenmelidir, zira çözüm stratejisi kaynağa göre değişecektir.
Dahili Kırık Linklerin Önceliklendirilmesi
Büyük bir sitede yüzlerce dahili kırık link bulunabilir, bu nedenle hepsini aynı anda çözmek mümkün değildir. Önceliklendirme, kırık linkin bulunduğu kaynağın değerine göre yapılmalıdır. En yüksek öncelik, ana sayfa, kategori sayfaları ve çok yüksek organik trafik alan sayfalar üzerindeki kırık linklere verilmelidir. Bu sayfalar yüksek otorite taşıdığından, bu linklerin kaybolması en fazla zararı verir. Öncelik sırası; kaynak sayfanın PageRank değeri, aldığı organik trafik miktarı ve dönüşüm hunisindeki konumu dikkate alınarak belirlenmelidir.
Kırık Linklerin Finansal Kayıp Olarak Analizi
Kırık linkler, sadece teknik bir hata değil, doğrudan finansal kayıptır. Her 404 hatası, o linkin taşıdığı yetki akışını kesintiye uğratır ve potansiyel bir dönüşümü engeller. Bu kaybı finansal olarak ifade etmek için, kırık linkin bulunduğu kaynak sayfanın tahmini trafiği ve bu trafiğin dönüşüm oranı kullanılabilir. Örneğin, yüksek dönüşüm oranına sahip bir ürün sayfasındaki bir linkin kırılması, aylık X TL değerinde potansiyel satış kaybına yol açıyorsa, bu rakam üst yönetime sunulmalıdır.
Kırık Linkleri Tespit Etme Araçları
Kırık link tespiti için kullanılan en önemli araçlar; Google Search Console, Screaming Frog (veya eşdeğer masaüstü tarayıcılar) ve üçüncü taraf site denetim yazılımlarıdır (Ahrefs, Semrush). Google Search Console’daki “Tarama Hataları” raporu, Google’ın tespit ettiği ve dizininden kaldırdığı hataları gösterir. Screaming Frog ise site içi tüm linkleri tarayarak 404 kodlarını bulur. Büyük siteler için, bu tarayıcıların bulut tabanlı, ölçeklenebilir versiyonları (DeepCrawl, Sitebulb) tercih edilmelidir.
Kalıcı Yönlendirme (301) Stratejisinin Temelleri
Kalıcı yönlendirme (301), bir URL’nin kalıcı olarak başka bir adrese taşındığını arama motorlarına ve kullanıcılara bildiren HTTP durum kodudur. Bir sayfa silindiğinde veya taşındığında yetkisinin (link equity) yaklaşık %90-100’ünü yeni hedefe aktarmak için zorunludur. 301 yönlendirmesi yapılırken hedef URL’nin, eski sayfanın içeriğiyle olabildiğince ilgili olması gerekir. Alakasız bir sayfaya yönlendirme, “soft 404” olarak algılanabilir ve bu da arama motoru optimizasyonunu olumsuz etkiler.
Geçici Yönlendirme (302) Kullanım Senaryoları
Geçici yönlendirme (302), bir sayfanın yalnızca kısa bir süre için farklı bir konuma taşındığını belirtir. 302 yönlendirmesi, A/B testleri, promosyon veya etkinlik sayfaları gibi geçici amaçlar için kullanılmalıdır. SEO açısından, 302 yönlendirmesi eski URL’nin yetkisini yeni hedefe taşımaz; botlar orijinal sayfayı dizinde tutmaya devam eder. Bu nedenle, kalıcı olması planlanan bir taşıma için 302 kullanılması, yetki transferini engelleyerek ciddi bir teknik hata oluşturur.
Yönlendirme Zincirlerinin Tanımı ve Zararları
Yönlendirme zinciri, bir URL’nin birden fazla adımda (örneğin: URL A -> 301 -> URL B -> 301 -> URL C) nihai hedefine ulaşması durumudur. Bu zincirler, sitenin yüklenme hızını (latency) artırarak kullanıcı deneyimini bozar. Daha da önemlisi, her adımda arama motoru botlarının ayırdığı tarama bütçesi (crawl budget) gereksiz yere harcanır. Botlar genellikle 3 veya 4 adımdan sonra zinciri takip etmeyi bırakır, bu da yetkinin yeni sayfaya ulaşamaması (link equity loss) anlamına gelir.
Yönlendirme Zincirlerinin Tespit ve Basitleştirilmesi
Yönlendirme zincirlerini tespit etmek için Screaming Frog gibi tarama araçlarının “Yönlendirmeler” (Redirects) raporları kullanılır. Tespit edildikten sonra çözüm, zincirdeki tüm ara adımları atlayarak başlangıç URL’sini (URL A) doğrudan nihai hedefe (URL C) yönlendirmektir (URL A -> 301 -> URL C). Bu basitleştirme, hem tarama bütçesi verimliliğini artırır hem de sayfa yüklenme süresini (TTFB) azaltarak kullanıcı deneyimini ve dolaylı olarak sıralamaları iyileştirir.
Yönlendirme Döngülerinin Acil Durum Yönetimi
Yönlendirme döngüleri (Redirect Loops), bir URL’nin kendini veya bir zincir içindeki başka bir URL’yi tekrar tekrar yönlendirdiği durumlardır (örneğin: URL A -> 301 -> URL B -> 301 -> URL A). Bu, sonsuz bir döngü yaratarak tarayıcıların ve botların nihai içeriğe ulaşmasını tamamen engeller. Yönlendirme döngüleri, sitenin tamamen erişilemez hale gelmesine yol açabileceği için en kritik ve acil çözülmesi gereken teknik hatalardır. Genellikle yanlış yapılandırılmış sunucu (htaccess/nginx) kuralları veya CMS eklentileri nedeniyle oluşurlar.
Tarama Bütçesi (Crawl Budget) Üzerindeki Etkileri
Kırık linkler ve uzun yönlendirme zincirleri, arama motoru botlarının (özellikle Googlebot’un) sitenizi taramak için ayırdığı sınırlı zaman ve kaynağın (tarama bütçesi) verimsiz harcanmasına neden olur. Botlar, var olmayan sayfaları (404) veya gereksiz yönlendirme adımlarını takip etmekle zaman kaybederse, en önemli, yeni veya güncellenmiş sayfalarınızın taranması gecikir. Bu durum, özellikle çok büyük sitelerde yeni içeriğin dizine eklenme süresini (Time to Index) uzatarak finansal zarara yol açar.
Soft 404 Hatalarının Tespiti ve Çözümü
Soft 404, bir sayfanın kullanıcıya görsel olarak “Sayfa Bulunamadı” mesajı göstermesine rağmen, sunucu tarafından teknik olarak başarılı bir HTTP durum kodu (genellikle 200 OK) döndürdüğü durumlardır. Bu, botlar için kafa karıştırıcıdır; bot bu sayfayı dizine eklemeye çalışır, ancak içeriğin değeri düşüktür. Soft 404’ler genellikle özel olarak tasarlanmış 404 sayfalarının yanlış yapılandırılmasıyla oluşur. Çözüm, sunucu ayarlarının doğru HTTP durum kodu (404 veya 410) döndürmesini sağlamaktır.
Silinen İçerikler İçin 410 Kullanımı
Bir sayfanın kalıcı olarak silindiğini ve geri gelmeyeceğini arama motorlarına bildirmek için “410 Gone” durum kodu kullanılmalıdır. Geleneksel olarak kullanılan 404, sayfanın geçici olarak bulunmadığı algısını yaratabilirken, 410, sayfanın kesinlikle silindiğini bildirerek arama motorlarının dizinden kaldırma (de-indexing) sürecini hızlandırır. Bu, özellikle eski, düşük kaliteli içeriği temizlerken ve tarama bütçesini daha değerli sayfalara odaklamaya çalışırken stratejik bir araçtır.
Ana Sayfa ve Yüksek Otoriteli Sayfaların Bağlantı Sağlığı
Bir sitenin en önemli sayfaları (ana sayfa, ana kategori sayfaları) en yüksek yetkiye sahiptir. Bu sayfalardan çıkan herhangi bir kırık link veya zincir, yetki kaybını en üst düzeyde yaşatır. Teknik denetimde, yüksek otoriteye sahip sayfaların link profilleri çok detaylı incelenmelidir. Bu sayfalardan çıkan tüm linklerin (özellikle footer ve navigasyon linklerinin) 200 OK durum kodu döndürdüğünden veya tek adımlı, doğru 301 yönlendirmesine sahip olduğundan emin olunmalıdır.
Harici Kırık Linklerin Yönetimi ve Link İnşası
Sitenizden dışarıya giden kırık linkler de kullanıcı deneyimini bozar ve güvenilirlik algısını düşürür. Bu harici kırık linkler tespit edildiğinde, üç çözüm yolu vardır: Linki tamamen kaldırmak, linki ilgili ve çalışan başka bir kaynağa yönlendirmek veya eğer link verilen harici siteye ulaşılabiliyorsa, bu hatanın düzeltilmesini talep etmektir (Link İnşası fırsatı). Denetimde, harici kırık linklerin sayısının sürekli olarak düşük tutulması hedeflenmelidir.
HTTP’den HTTPS’ye Geçiş Yönlendirmelerinin Denetimi
Sitede bir SSL sertifikası (HTTPS) uygulaması yapıldıysa, eski HTTP URL’lerinin tamamının yeni HTTPS muadillerine tek adımda 301 yönlendirmesi yapıldığından emin olunmalıdır. Hatalı geçişler (örneğin, HTTP’den HTTPS’ye 302 kullanımı veya zincirleme yönlendirmeler), sitenin güvenlik ve yetki transferinde ciddi sorunlara yol açar. Bu denetim, özellikle büyük sitelerde çok sayıda alt alan adı (subdomain) ve farklı URL varyasyonları (www/non-www) için kritik öneme sahiptir.
Yönlendirme Uygulamasında Sunucu Düzeyi Çözümler
Büyük sitelerde, yönlendirme kurallarının CMS düzeyinde (örneğin bir eklenti ile) değil, sunucu düzeyinde (Apache için .htaccess, Nginx için conf dosyaları) uygulanması en verimli yoldur. Sunucu düzeyinde yönlendirmeler, daha hızlı çalışır ve PHP/veritabanı sorgularını atladığı için site hızını korur. Toplu URL değişiklikleri ve desen tabanlı yönlendirmeler için düzenli ifadeler (RegEx) kullanarak sunucu düzeyinde çözümler, teknik borcu en aza indirmenin anahtarıdır.
Mobil ve Masaüstü Yönlendirme Farklılıkları
Duyarlı (responsive) tasarım yaygın olsa da, bazı büyük siteler hala ayrı mobil (https://www.google.com/search?q=m.site.com) veya uyarlanabilir (adaptive) sunum kullanır. Bu durumlarda, yönlendirme zincirlerinin ve kırık linklerin mobil ve masaüstü versiyonlar için tutarlı olduğundan emin olunmalıdır. Yanlış yapılandırılmış mobil yönlendirmeler, Google’ın mobil öncelikli dizin oluşturma (Mobile-First Indexing) stratejisi kapsamında ciddi sıralama cezalarına neden olabilir. Denetim, mobil siteyi ayrı bir bot olarak taramalıdır.
Denetim Sonuçlarının Önceliklendirilmiş Raporlanması
Teknik denetim tamamlandıktan sonra, bulgular bir risk-etki matrisi kullanılarak önceliklendirilmiş bir rapora dönüştürülmelidir. Rapor, yüksek etki ve yüksek risk taşıyan hatalara (örneğin, ana sayfadaki kırık linkler ve 5 adımdan uzun yönlendirme zincirleri) odaklanmalıdır. Her hatanın yanında, beklenen finansal etki (tahmini gelir kaybı veya kazanımı) ve düzeltme için gereken tahmini süre belirtilmelidir.
Geliştirici Ekipleriyle İşbirliği ve Uygulama
Teknik SEO, geliştirici (developer) ekipleriyle yakın işbirliği gerektirir. Yönlendirmelerin sunucu düzeyinde uygulanması ve kırık linklerin toplu olarak düzeltilmesi genellikle kod değişikliği veya sunucu yapılandırması gerektirir. Raporlama sürecinde, geliştiricilere sunulacak çıktının; spesifik bir URL listesi, hedeflenen HTTP durum kodu ve beklenen nihai URL’yi içeren teknik şartname formatında olması, uygulama sürecini hızlandırır ve hata oranını azaltır.
Periyodik Denetim ve Sürekli İzleme Stratejisi
Büyük siteler, sürekli olarak içerik ve yapısal değişikliklere maruz kaldığı için kırık linkler ve yönlendirme zincirleri sorunları da sürekli olarak nükseder. Bu nedenle, tek seferlik denetimler yerine, sürekli bir izleme ve periyodik denetim stratejisi uygulanmalıdır. Kritik sayfalar için haftalık otomatik taramalar ve tüm site için üç ayda bir derinlemesine denetimler, teknik sağlığın korunmasında en iyi yaklaşımdır.
Yönlendirme Matrisleri ve Yönetim Envanteri
Büyük ölçekli URL değişiklikleri veya site birleşmeleri durumunda, her eski URL’nin doğru yeni URL’ye yönlendirildiğinden emin olmak için detaylı bir yönlendirme matrisi (envanteri) oluşturulmalıdır. Bu matris, eski URL, yeni URL, HTTP kodu ve yönlendirme nedeni gibi sütunları içermelidir. Bu envanter, gelecekteki değişikliklerde referans noktası olarak kullanılmalı ve yönlendirme zincirlerinin oluşmasını önlemede proaktif bir rol oynar.
Hız ve Kullanıcı Deneyimi (UX) Üzerindeki Dolaylı Etki
Kırık linklerin ve yönlendirme zincirlerinin temizlenmesi, sayfa yüklenme süresini (Page Speed) ve kullanıcı deneyimini dolaylı olarak iyileştirir. Hızdaki iyileşme, arama motorlarının sıralama faktörleri arasında yer aldığından, bu iyileşmeler organik sıralamaların yükselmesine katkıda bulunur. Raporlamada, yönlendirmelerin basitleştirilmesi ve kırık linklerin onarılması sonucu elde edilen tahmini hız artışı (örneğin, 200ms iyileşme) ve bunun beklenen dönüşüm oranı artışına (örneğin, %0.5) etkisi belirtilmelidir.
Başarılı Düzeltme Örnek Olay İncelemeleri
Teknik denetim raporuna, yapılan düzeltmelerin somut sonuçlarını gösteren kısa örnek olay incelemeleri (case studies) eklenmelidir. Örneğin, “En kritik 50 yönlendirme zincirinin tek adıma indirilmesi, tarama bütçesi kullanım verimliliğini %15 artırdı ve bu sayfalardan gelen organik trafik bir ayda %8 yükseldi” gibi veriler sunulmalıdır. Bu hikayeler, teknik çalışmanın işletme hedeflerine ulaşmadaki değerini kanıtlar.
Teknik Borç (Technical Debt) ve Finansal İlişkisi
Kırık linkler ve karmaşık yönlendirme zincirleri, web sitesinin “teknik borcu” olarak kabul edilir. Bu borç, zamanla birikerek sitenin geliştirilmesini yavaşlatır ve maliyetleri artırır. Teknik denetim, bu borcun faizini (kaybedilen gelir, azalan hız) ödemek için yapılan bir yatırım olarak sunulmalıdır. Yöneticilere, teknik borcun erken kapatılmasının, gelecekteki bakım ve geliştirme maliyetlerinden nasıl tasarruf sağlayacağı finansal bir perspektifle açıklanmalıdır.
Yönlendirme Haritasının Tasarımı ve Mantığı
Büyük sitelerde, yönlendirme kurallarını merkezi bir yerde yönetmek için bir yönlendirme haritası mimarisi oluşturulmalıdır. Bu mimari, toplu 301’ler, RegEx tabanlı kurallar ve özel durum yönlendirmelerini ayrı katmanlarda tutmalıdır. Bu mantık, herhangi bir URL’nin nihai hedefini hızlıca bulmayı ve çakışan kuralların (conflict) oluşmasını engellemeyi hedefler. Denetimde, mevcut yönlendirme haritasının bu mantıksal düzene ne kadar uyduğu değerlendirilmelidir.
E-ticaret ve Ürün Sayfası Yönlendirme Stratejileri
E-ticaret siteleri için ürünlerin yayından kaldırılması veya kategori değişiklikleri sıklıkla yaşanır. Bir ürün kalıcı olarak silindiğinde, 404 vermek yerine, 301 yönlendirmesiyle en alakalı kategoriye, bir üst ürüne veya ilgili bir arama sonuç sayfasına yönlendirmek yetkiyi ve kullanıcıyı kaybetmemek için zorunludur. Denetimde, “yayından kaldırılan ürünler” envanterinin düzenli olarak taranması ve doğru yönlendirme stratejisine sahip olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Kırık Link ve Yönlendirme Hatalarını Önleme Mekanizmaları
Hata düzeltmek kadar, hataların oluşmasını önlemek de önemlidir. URL yapısı değiştirilirken otomatik olarak 301 yönlendirmesi ekleyen CMS eklentileri veya geliştirme süreçlerine (deployment pipeline) kırık link kontrol adımları eklenmesi gibi önleyici mekanizmalar kurulmalıdır. Bu proaktif strateji, hataların canlı ortama (production) ulaşmadan önce yakalanmasını sağlayarak teknik borcun birikmesini baştan engeller.
